პარტიული პროგრამები – საჭიროება თუ ფორმალობა ქართულ სინამდვილეში?

როგორც ედმუნდ ბერკი აღნიშნავს : „ პარტია არის გარკვეული საერთო  შეთანმხებების პრინციპზე გაერთიანებული ადამიანების ორგანიზაცია , რომლის მიზანი მათი საერთო მისწრაფებების ეროვნულ ინტერესებად გადაქცევაა „ . პარტიული პროგრამა კი მარტივად რომ ვთქვათ არის  სწორედ ის საერთო ინტერესები, რომელიც აერთიანებს პარტიაში მყოფ ადამიანებს და მათი აზრით  შეესაბამება იმ  ეროვნულ საჭიროებებს და მისწრაფებებს  საზოგადოებისა რომელშიც ამ ორგანიზაციას უწევს მოღვაწეობა. მასში თავმოყრილია იდეები, იდეოლოგიური მტკიცებები,  ფართო მიზნები და პოლიტიკური კურსი. ესაა დაპირება პოტენციური ამომრჩევლისადმი  იმ  პოლიტიკური კურის შესახებ, რომელსაც პარტია ხეისუფლებაში მოსვლის შემთხვევაში გაატარებს,

პარტიული პროგრამის ამოცანები  შეიძლება შემდეგნაირად წარმოვსახოთ : იდეოლოგიური მიზნების შესრულება , ქვეყნის წინაშე არსებული პრობლემების გადაწყვეტის გზების აღწერა , პროგრამის გამოყენება გადაწყვეტილების მიღებისას, პარტიული პროპაგანდა , ამომრჩევლის მიმხრობა. რეალურად პროგრამაში უნდა იყოს თავმოყრილი კონკრეტული პარტიის პრინციპები , გრძელვადიანი განვითარების გეგმა , მათ უნდა გამოხატონ მოსახლეობის სახვადასხვა ფენის მისწარაფებები და საჭიროებები , რომელიც მათთან კომუნიკაციის გარეშე არ მიიღწევა .

დღესდღეობით ხშირად ისმის  ხმაურიანი განცხადებები პარტიული პროგრამების მიმართ . პრობლემა იმაშია რომ კრიტიკოსების აზრით ყველა  პარტიის პროგრამა მიუხედავად იდეოლოგიური განსხვავებულობისა  ერთამანეთს ძალიან ჰგავს , ზოგ პოლიტიკურ პარტიის პროგრამაში  კი რიგი მნიშვნელოვანი საკითხების გარშემო მოქმედების კურსი არც არის გაწერილი ,პოლიტიკური პარტიები ხშირად საუბრობენ მიზნებზე, მაგრამ მათი მიღწევის გზა ან საერთოდ არ არის ნახსნეები, ანდაც არარეალურად გვესახება . ასევე პრობლემა ისაა რომ მოსახლეობა ინდიფერენტულობას იჩენს პროგრამების მიმართ და რეალურად არჩევნებზე გადაწყვეტილებას  იღებს არა პროგრამებიდან გამომდინარე  , როგორც განვითარებული დასავლეთის დემოკრატიულ სახელმწიფოებში ხდება არამედ, ემოციონალური ფაქტორებიდან გამომდინარე , რომელსაც ქვემოთ მივუბრუნდები .

 როგორცწესი, პოლიტიკურიპარტიებისუმეტესობისპროგრამებიწინასაარჩევნოპერიოდისთვისმზადდებადაშემდგომარჩევნებამდემათიგადამუშავებაარხორციელდება.  პოლიტიკურიპარტიებისუმეტესობისპროგრამებისსოციალურ-ეკონომიკურინაწილიარმოიცავსკონკრეტულფინანსურდაეკონომიკურმაჩვენებლებსდამათზოგადიგანაცხადისსახეგააჩნიათ. ასევეარმოიცავსიმრიცხობრივშედეგებს, რასაცუნდამიაღწიოსპარტიამრეფორმებისგატარებისშემდგომ; უმეტეს  მოქმედპოლიტიკურპარტიასთავისიპროგრამებივებ-გვერდებზე აქვსგანთავსებული , მაგრამ როგორც ჩანს მოსახლეობის მცირე ნაწილი თუ ეცნობა მათ ამ გზით . პრობლემა ერთის მხირვ ინტერნეტის მისაწვდომობაშიც უნდა ვეძებოთ , რადგან რეგოინებში დიდ  უმრავლესობას კომპიუტერი და ინტერნეტი არ აქვს , რაც თავსი მხრივ ეკონომიკური სიდუხჭირის გამოვლინებაცაა. გამომდინარე აქედან ყველაზე ძნელი პარტიებისთვის ,რომელთაც შესაძლოა ფინანსები არ გააჩნდეთ , სწორედ რეგიონში მცხოვრები მოსახლეობასთან კომუნიკაციიაა. საყურადღებოა, რომ თითქმის ყველა პარტია ქვეყნის განვითარებას თვითმართველობის და რეგიონის გაძლიერებაში ხედავს.

პრობლემების მიუხედავად უნდა ვაღიაროთ, რომ ბოლო წლებში ადგილი აქვს პოლიტიკური პარტიების პროგრამების დახვეწას , მაშინ როდესაც ზოგ პარტიას 10 წლის წინ ფორმალური სახის ჩამოუყალიბებელი პროგრამები გააჩნდა, დღეს ისინი მეტ-ნაკლებად დახვეწილია განსაკუთრებით ეს ეხება  მმართველ პარტიებს – ნაციონალურ მოძრაობას  და  ქართულ ოცნებას. აღსანიშნავია რომ ხშირად პარტიები და მათი ლიდერები იენებენ ლოზუნგებს , რომლებშიც მინიმალურ დონეზე მაინც  ჩანს მათი პრგორგრამის შინაარსი და დაპირებები. მაგალითად

• „შეძლებული ოჯახი სოფლად და ქალაქად“ – „ახალი მემარჯვენეები“
• „შვილებს განათლება, მშობლებს დასაქმება, პენსიონერებს დაფასება“ – „ქრისტიან-დემოკრატიული მოძრაობა“
• „მდიდარს ვართმევ, ღარიბს ვაძლევ“ – „ლეიბორისტული პარტია“
• ერთად ავიხდინოთ ქართული ოცნება“ – კოალიცია „ქართული ოცნება“
• „მეტი სარგებელი ხალხს“ – „ნაციონალური მოძრაობა“

 

ამ ლოზუნგებით პარტიები ცდილობენ პროგრამებისადმი ინდიფერენტულ  მოსახლეობას  როგორმე მიაწოდონ მათი მთავარი მესიჯი, თუმცა მთლიანობაში  ეს განცხადებები პოპულისტურადაც შეიძლება შეფასდეს . როგორც წესი, პოპულიზმის მიზანი საზოგადოებაში არსებული ძირითადი პრობლემების მიჩქმალვა და ზედაპირულ პრობლემებზე აპელირებით  უმრავლესობის მხარდაჭერის მოპოვებაა. პოპულისტური ლოზუნგებით, უმეტასად, პოსტსაბჭოთა სივრცის პარტიები ხასიათდებიან. ამის მიზეზი დაბალი პოლიტიკური კულტურის მქონე მასებზე ზემოქმედების სურვილი, ენის სიმარტივე, ნაკლები კონკრეტიკა და ოპტიმიზმის ჩანერგვის შესაძლებლობაც შეიძლება იყოს. მოსახლეობას , რომელიც გამოუვალ მდგომარეობაშია სჭირდება  რწმენა და ნათელი მომავლის იმედი , სწორედ აქ ხდება პოპულისტური განცხადებები აქტუალური. ასეთ განცხადებებად შეიძლება მივიჩნიოთ  ყველაფერი უფასო , ხელმისაწვდომი , სწრაფი ეკონომიკური ზრდა და საყოველთაო დასაქმება – მოკლედ ის რაც ხალხის ემოციონალურ საწყისზე ეფექტურად მოქმედებს.  პოპულიზმის გამოვლინებად ნაციონალისტური განცხადებებიც შეიძლება მივიჩნიოთ , რომელიც ძირითადად მემარჯვენე ორიენტაციის პარტიებს ახასიათებთ.

არსებობს რამდენიმე პრობლემა რის გამოც  ქართულ საზოგადოებაში პარტიულმა პროგრამებმა აქტუალურობა ვერ პოვა .

 პირველი ეს არის ქარიზმატული ლიდერებისადმი მიდრეკილება ,პოლიტიკური კულტურის დაბალი დონიდან გამომდინარე მოსახლეობა ჯერ კიდევ ეძებს ძლიერ ,,ქარიზმატულ ლიდერს“, ,, მესიას“  , რომელიც როგორც ძლიერი მმართველი თავის თავზე აიღებს მთელს პასუხისმგებლობას და გადაჭრის მოსახლეობის პრობლემებს . ასე ვთქვათ მასას ჯერ კიდევ სჯერა  „ სტალინისეული ხელის“ ეფექტურობა. შესაბამისად  ასეთი ტიპის საზოგადოებაში პარტიულ პროგრამას ეკარგება თავისი დანიშნულება და უბრალო ფორმალობად გადაიქცევა.

მეორე პრობლემაა კომუნიკაცია მოსახლებასა და პარტიბს შორის.  არსებობს კომუნიკაციის გზით პროგრამების მოსახლეობისთვის გაცნობის  რამდენიმე სახე .1 ბეჭდური  და ელექტრონული კომუნიკაცია (რადიო , ტელევიზია , მასობრივი ინფორმაციის საშუალებები) 2. კომუნიკაცია ორგანიზაციების მეშვეობით, სადაც გადამცემი რგონი არის თავად პარტია და ასევე ინტერეს ჯგუფები , რომელიც საქართველოში ძალიან სუსტადაა წარმოდგენილი. 3. ელექტორალური კომუნიკაცია , არჩვნები როგორც კომუნიკაციის კულმინაცია. 4. კომუნიკაცია არაფორმალური არხების მეშვეობით. (მაცაბერიძე მ. 2013 პოლიტიკური კომუნიკაცია . თბილისი  გვ.6 )

აღსანიშნავია რომ ყველაზე ინტენსიური კომუნიკაცია სწორედ არჩევნების პერიოდში ხდება . არჩევნებიდან არჩევნებამდე კი თითქმის დავიწყებულია  . მაშინ როდესაც პროგრამა მოსახლეობის მისწრაფებებს და საჭიროებებს უნდა ასახავდეს , რომელიც გამუდმებით ცვალებადია , პარტიები არ ცდილობენ მდრო კონტაქტი შეინარჩუნონ მათთან და წინასაარჩევნო კამპანიების დროსაც ძირითადად კანდიდატის „კარგად შეფუთვაზე“ და „გაყიდვაზე“ არიან ორიენტირებულნი .

საბოლოოდ შეიძლება ითქვას,  რომ   პარტიული   პროგრამებისადმი   მოსახლეობის ყურადღების  ინტერესის გაზრდა   პოლიტიკური კულტურის ამაღლებით, პატრიული  ორგანიზაციის  განვითარებით და დემოკრატიის  კონსოლიდაციით  არის შესაძლებელი.  დღესდღეობით  კი   პარტიული  პროგრამები    მეტწილად  ფორმალურ  სახეს  ატარებს.

 

http://partiebi.ge/new/index.php?lang=geo

http://ptpress.ge/index.php?magazine_id=-1&topic_id=7070#.U4ijOPmSx5I  

რატომ არ არიან პოლიტიკური პარტიები სტაბილურნი საქართველოში

სანამ უშუალოდ პოლიტიკური პარტიების სტაბილურობის პრობლემას შევეხებით იქამდე გამოვყოთ სტაბილურობის განმაპირობებელი ფაქტორები: 1) პარტიის მიერ იდეოლოგიის ერთგულება. 2) პარტიაში შემავალი სუბიექტების იდეოლოგიური თანხევდრა. 3) საზოგადოების სოციალურ-ეკონომიკური და პოლიტიკური ცხოვრების მაღალ დონეზე შესწავლა. 4) პარტიული და ორგანიზაციული საქმიანობის გადანაწილება.

საქართველოში, როგორც ახალგაზრდა ქვეყანაში, რომლის დამოუკიდებლობის აღდგენა მხოლოდამხოლოდ 22 წლის წინ მოხერხდა, ახლა ვითარდება პოლიტიკური კულტურა. სწორედ ამ მიზეზიდან გამომდინარეობს რომ ქართული პოლიტიკური პარტიები არ ეწევიან იდეოლოგიურ პოლიტიკას და ჯერ კიდევ მისი ჩამოყალიბების სტადიაში არიან და ამიტომ ხშირად ვხვდებით ისეთ პარადოქსულ სიტუაციებს როდესაც მემაჯვენე იდეოლოგიის პარტიებს პროგრამაში აქვთ ისეთი პუნქტები რომელიც დამახასიათებელია მემარცხენე იდეოლოგიის მქონე პარტიებისათვის. ასეთი ხარვეზები ხალხში დაბნეულობას იწვევს შედეგად პარტია კარგავს მისი იდეოლოგიის გამზიარებელი ხალხის ხმებს.თანამედროვე საქართველოს პოლიტიკურ სივრცეში ასევე ხშირად ხდება ის რომ პარტია ან კოალიცია იქმნება არა რომელიმე იდეოლოგიის ან იდეოლოგიების კონსესუსის შედეგად, არამედ ერთი პოპულარული ადამიანის ირგვლივ. ასეთ პარტიებსა თუ კოალიციებში იდეოლოგია უკანა პლანზე გადადის და წინა ფლანგს პოპულიზმი იკავებს. ესეც ერთ-ერთი განმაპირობებელი მიზეზია პარტიების არა სტაბილურობის.

პარტიების არასტაბილურობის შემდეგი მიზეზი არის მასში შემავალი სუბიექტების იდეოლოგიური სხვაობა. ამ ფაქტორს ხშირად ისეთ პარტიებში და კუალიციებში ვხვდებით რომელიც შექმნილია პოპულიზმის საფუძველზე (მაგალითისათვის ავიღოთ კოალიცია ქართული ოცნება, რომელიც შექმნილია ერთი ადამიანის ირგვლივ და არა გარკვეული პოლიტიკური იდეოლოგიების კონსესუსის შედეგად) ან რომელიც პოპულარულია და მხოლოდ ამ მიზეზის გამო წევრიანდებიან მასში (ასეთი იყო ნაციონალური მოძრაობა 2003-2004 წლებში. ამ დროს ამ პარტიაში ბევრი ისეთი ადამიანი გაწევრიანდა, რომელიც მხარს არ უჭერდა მის იდეოლოგიას და ამ  მიზეზით შემდგომ პერიოდში ისინი ნებაყოფლობით წამოვიდნენ პარტიიდან ან განხეთქილების შედეგად დატოვეს). განვიხილოთ პირველი ფაქტორი: როდესაც პარტია იქმნება პოპულიზმის საფუძველზე ასეთ დროს ის ხდება ერთი ადამიანის იდეოლოგიის გამტარებელი, რომელიც თავის მხრივ შეიძლება მოიცავდეს, როგორც მემარჯვენე ასევე მემარცხენე იდეოლოგიას და არა რომელიმე კონკრეტულ მიომდინარეობას, ხოლო მასში შემავალი სუბიექტები გარკვეული წარმატების მოლოდინში მიყვებიან ლიდერის მიერ არჩეულ გზას და თუ ისინი ვერ ხედავენ წარმატებას, ადვილად ტოვებენ ამ პარტიას რაც მისი გაქრობის მიზეზი ხდება. მეორე ფაქტორიც არანაკლებ მნიშვნელოვანია. ასეთ დროსაც პარტიის წევრებს აერთიეანებეთ წარმატების სურვილი, მაგრამ ისინი შეიძლება იდეოლოგიურად მკვეთრად განსხვავდებოდნენ. ასეთ დროს მოსალოდნელია პარტიის შიგნით განხეთქილება, რადგან მათი ხედვები მკვეთრად არის განსხვავებული ხოლო ამას პარტიის დაშლა და მისი პოლიტიკური ასპარეზიდან გაქრობა შეუძლია გამოიწვიოს.

პარტიის არა სტაბილურობის მესამე და ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ფაქტორი არის საზოგადოების სოციალურ-ეკონომიკური და პოლიტიკური ცხოვრების მაღალ დონეზე არ შესწავლა. საზოგადოების შესწავლა პარტიისათვის ყველაზე მნიშვნელოვანი რამაა, რადგაც პარტიები არსებობენ საზოგადოების მხარდაჭერის შედეგად, ხოლო ამის გარეშე ისინი უბრალოდ გაქრებოდნენ ან სიმბოლური დატვირთვის მატარებელად იქცეოდნენ. საზოგადოების არ შესწავლა იწვევს მისი პრობლემების არ ცოდნას, რის გამოც პარტია შეიძლება გაუცხოებულ იქნეს ხალხის მიერ რაც პარტიის გაქრობას გამოიწვევს პოლიტიკური სივრციდან ამავდროულად, თუ პარტია არ შეისწავლის მოსახლეობის სოციალურ-ეკონომიკურ მდგომარეობას და პოლიტიკური მრწამსს ის ვერ შეძლებს შეადგინოს ისეთი პროგრამა, რომელიც მას ხალხის მხარდაჭერას მოუტანს.

პარტიების სტაბილურობის მეოთხე და ყველაზე მთავარი ფაქტორი არის პარტიული და ორგანიზაციული საქმიანობის გადანაწილება. რაც არ უნდა მკაფიოდ იყოს გააზრეობული იდეოლოგია ან პარტიის წევრების იდეოლოგიური თანხვედრა თუ პატრიამ ვერ მოახერხა მისი ორგანიზაციული საქმიანობის გადანაწილება ის სტაბილური ვერ იქნება. ორგანიზაციული გადანაწილებაში იგულისხმება ის რომ პარტიულ საქმიანობაში მონაწილეობა ყველა წევრმა შეძლებისდაგვარად თანაბრად უნდა მიიღოს, წინააღმდეგ შემთხვევაში პატრია იქნება დამოკიდებული ერთი ან რამოდენიმე ადამიანის საქმიანობაზე რაც შეუძლებელია დიდხანს გაგრძელდეს. პარტიულ და ორგანიზაციულ საქმიანობაში იგულისხმება ის საქმიანობა, რასაც პარტია ეწევა როგორც არჩევნებამდე ასევე არჩევნებში გამარჯვების შემთხვევაში მერეც.

რამდენად მყარი დასაყრდენია საზოგადოებრივი აზრი?

 

 

უკვე ერთი თვე გავიდა, რაც არჩევნებში გამარჯვებულმა კოალიციამ საპარლამენტო უმრავლესობა შეკრიბა და ქვეყნის მართვის სადავეების ხელში აღება დაიწყეს. საქმე ისაა, რომ ეს პროცესია, რომელიც ერთი თვის წინ დაიწყო და დასრულებამდე კიდევ არაერთი თვე დარჩა.

ზოგადათ ამ პროცესზე საუბარი უმჯობესია “პირველი ოქტომბრის მოვლენის” არსის ახსნით დავიწყოთ. მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენი პოლიტიკოსები, საჯარო მანიპულაციებისთვის აქტიურად იყენებენ ისტორიას, ალბათ ოქტომბრის მოვლენის ახსნისას შეუძლებელია ისტორიულ ფაქტზე არ ვისაუბრო. 2 წლის რამდენ ჩვენგანს წარმოედგინა, რომ ქვეყანაში ხელისუფლების ცვლა შესაძლებელი იყო? ალბათ ძალიან ცოტას. საქმე ის არის, რომ ამას არც ყოფილი ხელისუფლება ფიქრობდა. მაგრამ ფაქტია რომ 1 წლიანი პროცესების შემდეგ არჩევნების გზით ხელისუფლების ცვლა მოხდა.

ივანიშვილის გუნდისადმი მაღალ საზოგადოებრივ ნდობას, ერთის მხრივ მისი პერსონის უნიკალურობა, მეორე მხრივ კი, კოალიციის წინასაარჩენო დაპირებები განაპირობებდა. ბუნებრივია, 9 წლიანი ნაციონალური მმართველობის შემდეგ, რომელიც თავის მხრივ მთლიანად დაფუძნებული იყო, ძალადობასა და ტერორზე, საზოგადოებას ძალიან დიდი მოლოდინი ჰქონდა მყისიერი ცვლილებების დაწყების. აქ იგულსხმება, არამარტო დემოკრატიული ინსტიტუტების ჩამოყალიბება და ქვეყანაში მინიმალური სამართლებრივი ნორმების დაბრუნება, არამედ ყველაზე მთავარი მოთხოვნა იყო, მძიმე სოციალური ფონისგან თავის დახწევა და ეკონომიკური კეთილდღეობის შექმნა. ძალიან მარტივი შეფასებით, აქ არაფერია განსაკუთრებული. ქვეყანა სადაც, მოსახლეობის 25% სიღარიბის ზღვარს მიღმა იყო, ზოგადათ მძიმე სოციალურ პირობების მქონე ხალხის სამშობლოა. შესაბამისად ახალ ხელისუფლებასაც ძალიან მძიმე მემკვიდრეობა ხვდა.

 

9 წელია ქართული ეკონომიკა, თუ რა თქმა უნდა ამას ეკონომიკას დავარქმევთ, ძირითადათ საგარეო ვალებითა და კატასტროფულად მაღალი გადასახადებით ივსებოდა. ახალი ხელისუფლების წარმომადგენლების თქმით, ისინი უარს ამბობენ წინამორმედების საქციელის გამეორებაზე და ამბობენ, რომ ქვეყანაში დემოკრატიული პროცესები დაიწყება, რასაც გადასახადების შემცირება მოყვება. ერთი შეხედვით ძალიან კარგი დაპირებაა, რომელმაც საზოგადოების დიდი ნაწილი უდიდესი მოლოდინებით აღავსო.(თუ რატომ ამის მიზეზი ზევითაც დავწერე) მაგრამ გადასახადების შემცირება და საარჩევნო დაპირებების შესრულება, ასე ადვილი არ არის. სულ მინიმუმ იმიტომ, რომ მომდევნო წლის თებერვლამდე ძალაში ჯერ კიდევ “ნაციონალური ბიუჯეტია” რომელიც მეოცნებეებს დახვდათ და ის იმასაც ვერ არკვევს, ხაზინაში 2 მილიარდია თუ 200 მილიონი.

სწორედ ამ მიზეზთა ერთობლიობამ განაპირობა, ის რეალობა, რომელიც საკმაოდ ხმაურით მიიღო საზოგადოების ნაწილმა. ეს კარგად ჩანს სოციალურ მედიაშიც. სადაც საზოგადოება, თითქოს უარყოფითად შეხვდა იმას, რომ ახალი მთავრობის დამტკიცებიდან ერთი თვის თავზე არ განახევრებულა გადასახადები, არ გაორმაგებულა პენსიები და ა.შ არვიცი ეს რისი ბრალია, ალბათ მაინც იმ დიდი მოლოდინების, რაც 9 წლიანმა ყოფამ გამოიწვია, მაგრამ დასაფიქრებელია ისიც, რომ ივანიშვილის მთავრობას ხალხის ნაწილის, ამ დამოკიდებულებამ შესაძლოა გარკვეული დისკომფორტიც კი შეუქმნას. ვფიქრობ, ეს მათ უფრო მეტ მოტივაციას მისცემს, რომ მუშაობის პროცესი უფრო ეფექტური და გამჭირვალე გახადოს. ამავდროულად, პასუხისმგებლობის ნაწილი ხალხზეც დიდათ არის დამოკიდებული, რადგან მათი მხირდან გასათვალისწინებელია ის რეალობა, რაც დღევანდელი მთავრობის დამტკიცებამ დაამკვიდრა.

ქართული დემოკრატია ანუ ამბავი ოხლოკრატიის შესახებ ?! ( მივყავართ თუ არა ამ გზას ტაძრამდე? )

“დემოკრატია ყველაზე უარესი ფორმაა მათ გარდა, რაც კი აქამდე უცდია კაცობრიობას” – თქვა უინსტონ ჩერჩილმა.  სწორედ იმიტომ, რომ მასზე უკეთესი მმართველობის ფორმა ჯერ არავის მოუგონია, მთელი მსოფლიო და საქართველოც, როგორც მისი ნაწილი აქტიურად არის ჩაბმული დემოკრატიის მშენებლობაში. ჩვენი ქვეყნისთვის კი “დემოკრატიზაციის პროცესის” წარმატებას განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს თანამედროვე მსოფლიოში საკუთარი, ღირსეული ადგილის დასაკავებლად. მიუხედავად იმისა, რომ 2005 წელს პრეზიდენტმა ჯორჯ ბუშ უმცროსმა საქართველოს “რეგიონსა და მსოფლიოში თავისუფლების შუქურა“  უწოდა, დღემდე აქტიურად მიმდინარეობს კამათი ქართული დემოკრატიის ხარისხთან დაკავშირებით, როგორც ქვეყნის შიგნით, ასევე მის ფარგლებს გარეთ.

ყველასათვის გასაგებია, რომ დემოკრატიულ სახელმწიფოდ ჩამოყალიბება არ არის ადვილი, შესაბამისად, ისეთი არც ისე დიდი დამოუკიდებლობის ისტორიის მქონე ქვეყნისათვის, როგორიც საქართველოა ჯერ კიდევ ყველაფერი წინ არის, ნაბიჯ-ნაბიჯ უნდა მივიდეთ დემოკრატიამდე. მაგრამ, ყველაზე მნიშვნელოვანი კითხვა ის კი არ არის თუ რამდენად ძლიერია დღეს ქვეყანაში დემოკრატია, არამედ რამდენად სწორად მივდივართ მისკენ ანუ ეს გზა, რომელსაც ვადგავართ მიგვიყვანს თუ არა ტაძრამდე ? (ჭეშმარიტად დემოკრატიულ სახელმწიფომდე)

საქართველო და ნულოვან-ჯამოვანი თამაში

ქართული ერი სამ უძველეს ერთაგან ერთერთია. ჩვენი ისტორია ოთხიათას წელზე მეტს ითვლის. ამ ხნის განმავლობაში იყო დაღმასვლებიც და “ოქროს ხანაც”,  ვიყავით ფაქტობრივად გადაშენების პირასაც. მიუხედავად ამისა, ჩვენ გადავრჩით და დღემდე მოვაღწიეთ. თუმცა მეცხრამეტე და მეოცე საუკუნის უდუდიდესი ნაწილი უცხო ქვეყნის, განსხვავებული კულტურის მქონე რუსეთის ბატონობის ქვეშ გავატარეთ. ეს პერიოდი კი ცივილიზებულ ევროპაში უმნიშვნელოვანესი ცვლილებებითა და სხვადასხვა პოლიტიკურ იდეოლოგიათა განვითარებით გამორჩეულია. მძიმე ბრძოლებისა და ცვლილებების წყალობით ევროპის ქვეყნებმა მოახერხეს წინსვლა და განვითარების მაღალ დონეზე ასვლა. საქართველომ დამოუკიდებლობის მოპოვება შეძლო სწორედ მაშინ, როცა ცივილიზებურ დასავლეთი იყო დემოკრატიული და თანამშრომლობაზე დამყარებული მმართველობის ქვეშ. და რა მოხდა საქართველოში, რომელმაც გადაწყვიტა ლიბერალური დემოკრატიის გზას დადგომოდა?